Đông y diệt khuẩn HP (Helicobacter Pylori) như thế nào?

Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) là nguyên nhân chính gây viêm dạ dày – tá tràng. Hiện nay, ngoài phác đồ kháng sinh, nhiều bệnh nhân tìm đến phương pháp Đông y diệt khuẩn HP. Mục tiêu là để giảm triệu chứng, đạt hiệu quả bền vững và hạn chế tái phát. Đông y diệt khuẩn HP không chỉ nhắm vào tác nhân gây bệnh. Phương pháp này còn tập trung phục hồi chức năng Tỳ Vị và điều hòa nhu động ruột. Đây chính là lợi thế lớn trong việc ngừa tái phát và cải thiện chất lượng sống.

---

1. Viêm dạ dày và vi khuẩn HP theo Y học hiện đại

Phần lớn các trường hợp viêm loét dạ dày – tá tràng có liên quan đến vi khuẩn HP. Đây là loại xoắn khuẩn đặc biệt. Nó có khả năng tồn tại trong môi trường acid khắc nghiệt của dạ dày nhờ tiết ra men urease. Men này giúp trung hòa acid xung quanh vi khuẩn. HP thường cư trú ở lớp nhầy niêm mạc, gây viêm và làm tổn thương tế bào biểu mô.

Khi bị nhiễm HP, người bệnh thường có các biểu hiện như đau tức vùng thượng vị, ợ hơi, ợ chua, buồn nôn, chán ăn, đầy bụng… Nếu không được điều trị đúng cách, viêm có thể tiến triển thành loét dạ dày – tá tràng. Thậm chí, nó có thể gây xuất huyết tiêu hóa hoặc tăng nguy cơ ung thư dạ dày.

Trong điều trị, Tây y thường sử dụng phác đồ kết hợp kháng sinh và thuốc ức chế tiết acid. Mục đích là tiêu diệt vi khuẩn và làm lành niêm mạc. Phương pháp này cho hiệu quả nhanh. Tuy nhiên, nó có nhược điểm là tình trạng kháng thuốc, rối loạn hệ vi sinh đường ruột và nguy cơ tái nhiễm sau điều trị.

2. Cơ sở lý luận đông y diệt vi khuẩn HP

Trong y học cổ truyền không có khái niệm “vi khuẩn HP”. Tuy nhiên, các rối loạn do loại khuẩn này gây ra được quy về các chứng Vị quản thống, Tâm hạ bĩ mãn và Trường vị thấp nhiệt. Đây là các trạng thái mất điều hòa của Tỳ Vị và Can khí. Đây chính là cách Đông y xử lý tận gốc tác nhân gây viêm dạ dày.

• Vị quản thống biểu hiện bằng đau, nóng rát hoặc tức vùng thượng vị. Nó liên quan trực tiếp đến rối loạn Vị khí.
• Tâm hạ bĩ mãn là cảm giác đầy trướng, nặng tức dưới vùng tim. Nguyên nhân do khí cơ không thông, thấp tà đình trệ.
• Trường vị thấp nhiệt thường thấy ở người đầy bụng, miệng đắng, rêu lưỡi vàng nhờn. Điều này cho thấy thấp nhiệt ứ ở trung tiêu, làm trở ngại công năng thăng giáng của Tỳ Vị.

Theo lý luận Đông y, căn nguyên chủ yếu gồm ba nhóm. Thứ nhất, Tỳ Vị hư yếu. Công năng vận hóa kém khiến đồ ăn tích trệ, sinh thấp sinh nhiệt. Thứ hai, Can khí uất kết. Căng thẳng, lo nghĩ nhiều làm khí uất hóa hỏa, ảnh hưởng đến Vị. Thứ ba, Ngoại tà thấp nhiệt xâm nhập. Tà khí kết hợp với chính khí suy yếu gây viêm lâu ngày.

Tổng thể, cơ chế bệnh sinh mà YHCT mô tả hoàn toàn phù hợp với đặc điểm của viêm dạ dày do HP trong y học hiện đại. Chúng đều phản ánh tình trạng viêm mạn tính của niêm mạc dạ dày do nhiệt độc, thấp trệ và khí uất kéo dài.

3. Nguyên tắc Phù chính – Khu tà trong điều trị HP bằng Đông y

Trong triết lý Đông y, việc điều trị không chỉ nhắm vào “vi khuẩn HP”. Nó phải điều chỉnh lại toàn bộ môi trường bên trong cơ thể. Đây là nơi vi khuẩn có thể tồn tại và phát triển. Đây chính là nguyên tắc vàng giúp Đông y diệt khuẩn HP bền vững.

Nguyên tắc cốt lõi được gọi là “Phù chính – Khu tà”:

• Phù chính là làm mạnh “chính khí”. Đó là sức đề kháng tự nhiên của Tỳ Vị. Cơ thể sẽ tự phục hồi và chống lại bệnh tật.
• Khu tà là loại bỏ những yếu tố gây bệnh. Đó là thấp nhiệt, ứ trệ, hàn khí hay độc tố do viêm sinh ra.

Nói cách khác, Đông y diệt khuẩn HP bằng cách khôi phục lại sự cân bằng trong tiêu hóa. Điều này giúp cơ thể tự duy trì môi trường không thuận lợi cho HP phát triển.

Cụ thể, việc điều trị dựa trên 4 hướng phối hợp:

Thanh nhiệt – Táo thấp – Giải độc

Khi dạ dày có hiện tượng nóng rát, ợ chua, rêu lưỡi vàng nhờn, đó là biểu hiện của thấp nhiệt uất kết. Dùng các vị thuốc thanh nhiệt, lợi thấp như Hoàng liên, Hoàng bá, Cam thảo nam… giúp làm sạch môi trường dạ dày, giảm viêm, làm dịu niêm mạc.

Kiện tỳ – Hòa vị

“Tỳ vi hậu thiên chi bản” – Tỳ Vị là gốc của sự sống. Khi Tỳ Vị yếu, dễ sinh đầy chướng, ợ hơi. Dùng các vị kiện tỳ như Bạch truật, Đinh lăng, Xa nhân… giúp tiêu hóa tốt, phục hồi năng lượng cho đường ruột.

Lý khí – Chỉ thống

Khi khí bị tắc, bệnh nhân thấy tức vùng thượng vị, đầy hơi, buồn nôn. Các vị hành khí như Mộc hương nam, Chỉ thực, Nghệ đen… giúp khí lưu thông, làm dịu cơn đau, giảm co thắt dạ dày – đại tràng.

Bồi chính – Cố bản

Sau khi khu tà, cơ thể cần được bồi dưỡng. Đông y diệt khuẩn HP từ gốc bằng cách chú trọng điều hòa khí huyết. Điều này giúp ổn định âm dương và nâng sức đề kháng tiêu hóa. Bệnh nhờ đó ít tái phát.

Một số bài thuốc kinh điển thường được thầy thuốc chọn lựa và gia giảm theo thể bệnh gồm: Bình Vị Tán, Hoàng Liên Giải Độc Thang, Bán Hạ Tả Tâm Thang.

👉 Mỗi người bệnh là một thể bệnh khác nhau. Vì vậy, phác đồ Đông y phải Biện chứng luận trị. Tức là điều trị theo nguyên nhân cụ thể và trạng thái cơ thể thực tế.

4. Châm cứu: Phương pháp hỗ trợ Đông y diệt khuẩn HP độc đáo

Châm cứu là một phần quan trọng. Nó mang ý nghĩa điều hòa khí huyết – kiện vận Tỳ Vị – trấn thống (giảm đau). Từ đó, nó hỗ trợ tích cực cho quá trình tiêu diệt vi khuẩn HP.

• Tác động lên các huyệt của kinh Dương minh (Vị và Đại Tràng) vừa giúp giảm đau, vừa điều hòa nhu động ruột và dạ dày.
• Các huyệt thường dùng: Trung Quản (CV12), Túc Tam Lý (ST36), Nội Quan (PC6), Thái Xung (LR3).

Khi châm cứu kết hợp dùng thuốc thảo dược, hiệu quả tăng lên rõ rệt. Đau giảm nhanh, Tỳ Vị khỏe, khả năng hấp thu phục hồi.

Đó chính là ứng dụng thực tế của triết lý “Phù chính – Khu tà”: “Khi chính khí vững, tà khí tự lui; khi Tỳ Vị an, dạ dày tự lành.”

5. Kháng sinh thực vật: Thuốc Nam có diệt được HP không?

Từ góc nhìn Đông y, muốn diệt HP bền vững, cần vừa tiêu trừ thấp nhiệt (khu tà), vừa phục hồi chính khí của Tỳ Vị (phù chính).

Kho tàng thuốc Nam Việt Nam có rất nhiều thảo dược. Chúng có tác dụng tương tự kháng sinh tự nhiên, được gọi là “kháng sinh thực vật”.

Những dược liệu này không chỉ giúp ức chế hoặc tiêu diệt vi khuẩn HP. Chúng còn làm lành niêm mạc, tái tạo mô dạ dày và cân bằng lại môi trường acid. Điều này khắc phục được tình trạng HP nhờn thuốc thường gặp khi dùng tân dược.

Các vị thuốc tiêu biểu trong chiến lược diệt khuẩn HP bằng thảo dược:

• Chè dây: Chứa flavonoid và tanin tự nhiên. Nó có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn HP, đồng thời giảm viêm, giảm tiết acid.
• Dạ cẩm: Có tác dụng trung hòa dịch vị, làm dịu cơn đau.
• Lá khôi: Giúp giảm loét, giảm trào ngược. Nó có khả năng diệt khuẩn nhẹ nhưng bền vững.
• Côi nôi: Thanh nhiệt, tiêu viêm.

Kết luận: Thuốc Nam hoàn toàn có thể diệt HP một cách tự nhiên, an toàn và bền vững. Điều kiện là phải được sử dụng đúng cách, đúng người, đúng thể bệnh.

6. Kinh nghiệm điều trị của Lương y Phạm Ngọc

Trong nhiều năm khám chữa, tôi nhận thấy viêm dạ dày và rối loạn đại tràng thường xuyên đồng hành cùng nhau. Đông y gọi chung là “bệnh Trường Vị”. Khi nhu động ruột rối loạn sẽ gây ứ trệ, ảnh hưởng ngược lên dạ dày. Điều này làm tăng acid dịch vị và tạo điều kiện cho vi khuẩn HP phát triển.

Vì vậy, tôi xây dựng giải pháp toàn diện Đối với thể nhiệt, thể điển hình: Thanh Trừ thấp nhiệt kết hợp với Điều hòa Trường Vị. Mục tiêu là vừa giảm viêm, vừa kháng HP, vừa phòng tái phát. Từ thực tế lâm sàng, tôi đã hoàn thiện bài thuốc Tràng Vị Vương Sơn Đan.

Tràng Vị Vương Sơn Đan diệt khuẩn HP và xử lý Trường Vị như thế nào?

Bài thuốc được cấu tạo từ 4 nhóm thuốc nam chính. Chúng phối hợp hài hòa để tác động toàn diện lên hệ tiêu hóa:

Tại sao bài thuốc Đông y diệt khuẩn HP này có hiệu quả vượt trội?

Trên 90% bệnh nhân viêm đại tràng đồng thời mắc viêm dạ dày và ngược lại. Nếu thầy thuốc chỉ điều trị một bệnh mà bỏ qua bệnh còn lại thì hiệu quả lâu dài sẽ thất bại.

Chính vì vậy, bài thuốc Tràng Vị Vương Sơn Đan được thiết kế để đồng thời xử lý cả viêm đại tràng và viêm loét dạ dày (hiệu lực kép). Sự phối hợp 4 nhóm thuốc nam mang lại cơ chế diệt khuẩn HP và phục hồi nền tảng tiêu hóa theo cả Đông y và khoa học hiện đại.

7. So sánh ưu – nhược điểm: Đông y diệt khuẩn HP và Tây y

Trong điều trị viêm dạ dày do vi khuẩn HP, cả Đông y và Tây y đều có giá trị riêng. Tuy nhiên, hướng tiếp cận hoàn toàn khác nhau.

Điều đáng nói là, phối hợp Đông – Tây y đúng cách sẽ mang lại hiệu quả cao hơn. Nên dùng Tây y để giảm tải khuẩn nhanh giai đoạn đầu. Sau đó, duy trì và phục hồi bằng Đông y diệt khuẩn HP để tránh tái phát.

 

8. Hướng dẫn sinh hoạt: Đồng hành cùng quá trình diệt HP

Chế độ ăn và sinh hoạt đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc kiểm soát HP và bảo vệ dạ dày.

Nên tránh:

• Rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas, đồ cay nóng, chiên rán.
• Hút thuốc lá, thức khuya, ăn không đúng bữa.

Nên ưu tiên:

• Thực phẩm dễ tiêu, rau xanh, trái cây tươi, và thực phẩm lên men tự nhiên (sữa chua).

Thói quen sinh hoạt:

• Ăn thành nhiều bữa nhỏ, nhai kỹ, không ăn quá no.
• Hạn chế stress (vì căng thẳng làm tăng tiết acid).
• Ngủ đủ giấc và vận động nhẹ nhàng (đi bộ, xoa bụng).

Kết luận: Đông y diệt khuẩn HP là một hướng đi toàn diện và bền vững. Nó không chỉ nhắm vào việc “diệt khuẩn” mà còn giúp phục hồi chức năng tạng phủ, ổn định tiêu hóa. Sự khác biệt của Đông y là ở chỗ: diệt tà phải gắn với phục chính, nuôi dưỡng cơ thể khỏe mạnh từ gốc.

Lưu ý: Nếu bạn còn điểm nào chưa rõ, hoặc muốn được tư vấn thêm về tình trạng của mình, vui lòng liên hệ với Lương y Phạm Ngọc để được giải thích và hướng dẫn chi tiết.

Lương y Phạm Ngọc