Viêm Dạ Dày Tá Tràng Chữa Gốc: Đông Y Phải Bổ Thận

Theo cụ Hải Thượng Lãn Ông: “thận làm chủ nhị tiện, tiền âm và hậu âm” có nghĩa là thận hư thì hệ bài tiết và hệ tiêu hóa bị rối loạn. Bởi vậy để trị được bệnh viêm dạ dày tá tràng nhất định phải quan tâm tới tạng thận. Trên lâm sàng bệnh này Y Học Cổ Truyền (yhct) chia làm hai thể  chính. Thể HÀN và thể NHIỆT trong đó thể NHIỆT chiếm 90% và chỉ có khoảng 10% người mắc bệnh này thuộc  thuộc thể HÀN

VIÊM DẠ DÀY – TÁ TRÀNG THỂ HÀN (TRƯỜNG VỊ HƯ HÀN)

Viêm dạ dày tá tràng Thể Hàn thường được gọi là Trường Vị Hư Hàn.

Trên lâm sàng, thể này rất hiếm gặp, chỉ chiếm một số rất ít nên nó thường được gọi là thể không điển hình. Thể viêm này có thể có vi khuẩn HP hoặc không có.

Triệu chứng chính

Các triệu chứng chính của thể này là:

• Đau bụng âm ỉ
• Đi ngoài phân lỏng (đi lỏng và dễ đi)
• Nếu bệnh nặng hơn sẽ có hiện tượng ngũ canh tiết tả, có nghĩa là đi ngoài phân lỏng vào buổi sáng sớm

Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể thấy:

• Ợ hơi (không ợ chua), đầy bụng, ăn lâu tiêu, và đi ngoài phân sống.

Biểu hiện kèm theo (Thận Dương Hư)

Thể Hàn thường đi kèm với Thận Dương Hư Tổn (Thận yếu, thiếu nhiệt), với các biểu hiện như:

• Sợ lạnh, bàn chân lạnh.
• Thích uống nước ấm.
• Nếu nặng có thể dẫn đến huyết áp thấp, dễ bị cảm lạnh, hoặc giảm ham muốn tình dục ở cả hai giới.

Phương pháp Điều trị Đông Y

Nguyên tắc điều trị cho thể này là: Ôn trung tán hàn – Hành khí chỉ thống (Làm ấm trung tiêu, loại bỏ lạnh, hành khí, giảm đau).

Nếu có hiện tượng Thận Dương Hư, cần phải Tư bổ Thận Dương (bổ Thận).

• Trị Tỳ Vị: Sử dụng bài thuốc Tràng Vị Vương Sơn Đan (Ôn Trung) với các thành phần như: cỏ gấu, vỏ vối rừng, giềng ấm, cỏ lào, hoắc hương núi.
• Bổ Thận: Nếu có Thận Dương Hư, dùng thêm Bát Vị Hoàn. Theo kinh nghiệm của chúng tôi, thường gia thêm cao xương dê để tăng cường tính năng Bổ Thận Tráng Dương.

Theo y học hiện đại, Bổ Thận Tráng Dương chính là làm mạnh hoóc-môn sinh dục, từ đó làm mạnh chân khí và tăng sức đề kháng một cách tự nhiên.

Vai trò Gốc rễ của Thận: Theo Đông y, Thận làm chủ hai đường Nhị tiện (đại tiện và tiểu tiện, tức tiền âm và hậu âm). Triệu chứng chính của thể Hàn là đi ngoài phân lỏng. Khi Thận Dương được bổ dưỡng tốt, ví như đáy nồi có lửa, tiêu hóa sẽ mạnh lên và tình trạng đi ngoài phân lỏng sẽ được kiểm soát. Đây chính là cách chữa gốc bệnh không cho bệnh tái phát trở lại.

Lưu ý quan trọng: Trường hợp thể Hàn này không phải là khó chữa, nhưng cần phải chẩn đoán đúng và điều trị đúng thuốc, đúng bệnh thì hiệu quả sẽ thấy ngay. Ngược lại, nếu chẩn đoán sai, bệnh không những không tác dụng mà còn có thể nặng thêm.

VIÊM DẠ DÀY – TÁ TRÀNG THỂ NHIỆT (thể điển hình)

Thể bệnh này thường được gọi là Trường Vị Thấp Nhiệt.

Đây là thể bệnh điển hình và chiếm đa số trong nhóm bệnh nhân viêm dạ dày tá tràng. Gần như tất cả bệnh nhân nhiễm khuẩn HP (Helicobacter pylori) đều thuộc thể này.

Ghi nhận Lâm sàng Đặc biệt: Theo kinh nghiệm điều trị nhiều năm, Lương y Phạm Ngọc ghi nhận chưa có trường hợp bệnh nhi nào mắc viêm dạ dày tá tràng không thuộc thể Nhiệt (Trường Vị Thấp Nhiệt).

Triệu chứng chính

Các biểu hiện của thể Nhiệt rất rõ ràng, bao gồm:

• Trào ngược dịch vị, ợ chua, đau bụng, ợ nóng, nóng cổ.
• Buồn nôn, có thể có nhiệt miệng.
• Nóng ruột cồn cào (như cảm giác sốt ruột).
• Rêu lưỡi trắng hoặc vàng khô, hôi miệng.

Rối loạn Kèm theo: Hội chứng Thận Âm Hư

Thể Nhiệt thường kèm theo rối loạn chức năng đại tràng và hội chứng Thận Âm Hư, với các biểu hiện:

Nguyên tắc điều trị cho thể Nhiệt là: Thanh nhiệt trừ thấp – Hành khí chỉ thống – Điều hòa trường vị – Tư âm bổ thận.

• Phương thuốc: Sử dụng bài thuốc Tràng Vị Vương Sơn Đan với thành phần như: chè dây, lá khôi, dạ cẩm, nam hậu phác, rễ nôi côi núi, khổ sâm, nghệ vàng… vỏ bùm bụp, lá bồ công anh.

Lý luận Bổ Thận Tư Âm (Chống Tái phát)

Theo Lương y Phạm Ngọc, tất cả bệnh nhân thể Nhiệt đều phải kết hợp với thuốc Tư Âm Bổ Thận. Việc bổ thận giúp:

1. Làm mạnh hệ miễn dịch.
2. Điều tiết dịch vị trở về ngưỡng cân bằng.
3. Làm dày lớp lót màng nhầy trong dạ dày.

Phác đồ này tạo ra môi trường an toàn với dạ dày và ức chế vi khuẩn HP phát triển, mang lại hiệu quả chống tái phát bệnh viêm dạ dày vô cùng cao.

các bậc minh y thủa xưa thường ví viêm dạ dày thể Nhiệt mà không dùng kết hợp Bổ Thận Tư Âm khác nào ruộng đã khô vậy mà bón phân lại không tưới nước. (Chỉ giảm nhiệt mà không bổ sung dịch Âm bên trong).

BỔ THẬN LÀ GỐC RỄ TRONG ĐÔNG Y TRỊ VIÊM DẠ DÀY – TÁ TRÀNG

Dù bệnh viêm dạ dày tá tràng biểu hiện ở Thể Hàn (Trường Vị Hư Hàn) hay Thể Nhiệt (Trường Vị Thấp Nhiệt) thì qua phân tích trên, chúng ta đều thấy rõ Tỳ Vị và Thận có mối quan hệ tương hỗ không thể tách rời.

Việc điều trị bằng Đông y trị viêm dạ dày – tá tràng theo phác đồ của Lương y Phạm Ngọc đã chứng minh tính ưu việt của phương pháp “Tỳ Thận đồng trị”:

1. Vai trò Quyết định của Bổ Thận đối với Thể Hàn

• Vấn đề: Thể Hàn xuất phát từ Tỳ Vị Hư Hàn do Thận Dương Hư Tổn (thiếu nhiệt lượng). Triệu chứng rõ rệt là đi ngoài phân lỏng.
• Giải pháp Gốc rễ: Phải Ôn trung tán hàn kết hợp Bổ Thận Dương. Khi Thận Dương được phục hồi, nó cung cấp nguồn nhiệt (Mệnh Môn Hỏa) cho Tỳ Vị, giống như đặt lửa dưới đáy nồi, từ đó chấm dứt tình trạng đi ngoài phân lỏng và giải quyết triệt để sự suy yếu nội tại.

2. Vai trò Quyết định của Bổ Thận đối với Thể Nhiệt

• Vấn đề: Thể Nhiệt thường liên quan đến nhiễm khuẩn HP và Thận Âm Hư, gây ra môi trường dịch vị mất cân bằng, nóng rát.
  • Đặc điểm đại tiện: Bệnh nhân thường đi táo bón hoặc phân lúc lỏng lúc bón. Đôi khi là phân lỏng nhưng thuộc dạng nhiệt: lỏng khó đi, nóng rát hậu môn.
• Giải pháp Gốc rễ: Phải Thanh trừ thấp nhiệt kết hợp Tư Âm Bổ Thận. Việc Tư Âm giúp điều tiết dịch vị và làm dày màng nhầy dạ dày, tạo ra một môi trường không thích ứng để vi khuẩn HP sinh sôi, giúp chống tái phát bệnh vô cùng hiệu quả.

Lưu ý khi Chẩn đoán Viêm Dạ Dày Tá Tràng 

• Không cần đủ triệu chứng: Chỉ cần bệnh nhân viêm dạ dày tá tràng có từ 3-4 triệu chứng trên là ta có thể quy nó vào thể Hàn hay Nhiệt.
• Dạng hiếm gặp (Dưới thực Hàn, trên giả Nhiệt): Đây là dạng Thận Dương Hư – Mệnh Môn Hỏa suy. Biểu hiện là bệnh nhân có triệu chứng bàn chân lạnh, sợ lạnh, thích uống nước ấm, đi ngoài phân lỏng (thực Hàn) nhưng lại có hội chứng viêm dạ dày thể nhiệt như nóng ruột, bốc hỏa, khô miệng (giả Nhiệt). Dạng này trên lâm sàng rất hiếm gặp.

Phương pháp Đông y trị viêm dạ dày – tá tràng của chúng tôi, thông qua bài thuốc Tràng Vị Vương Sơn Đan kết hợp với liệu pháp Bổ Thận phù hợp với từng thể bệnh, đã chứng minh được tính hiệu quả trong việc điều trị từ gốc (trị bản), giúp bệnh nhân ngăn ngừa bệnh tái phát lâu dài.

Lương Y : Phạm Ngọc